İsra Suresi 36. Ayet: Bilgi Sorumluluğu
İnsan çeşitli yollarla bilgi sahibi olur. Bu bilgiler doğrultusunda duygu, düşünce ve davranışlarını şekillendirir; çevresindeki varlıklarla ilişkilerini buna göre düzenler. İnsanın isabetli kararlar verebilmesi için bu süreçlerde elde ettiği bilgilerin doğruluğu önemlidir. İslam’da insanın bilgi sahibi olmadığı bir konuda söz söylemesi, hüküm vermesi, yalancı şahitlik yapması, iftira atması yasaklanmıştır. Zira insan böyle bir durumda sadece kendi hayatını değil çevresindeki diğer insanların da hayatlarını olumsuz yönde etkiler. Dolayısıyla insan yanlış bilgilerle hareket ettiğinde pek çok sorunun ortaya çıkmasına sebep olabilir.
İnsanın sahip olduğu bilgiler; genellikle habere, gözleme ve akla dayanır. İsra suresinin 36. ayetinde göz, kulak, kalp gibi bilgi kaynaklarının doğru kullanılması gerektiği, elde edilen bilgilerin kullanımından sorumlu olunduğu ifade edilmektedir. Bununla birlikte kişinin doğruluğu ya da yanlışlığı kesin olarak kanıtlanamayan bilgiye göre hareket etmemesi istenmektedir. İnsan, davranışlarını ayette verilen mesajlara göre şekillendirdiğinde ortaya çıkabilecek pek çok sorunu engellemiş olur.
İnsan, kendisine ve topluma faydası olmayan bilgilerin peşine düşmemelidir. Kur’an-ı Kerim’de bu durum “Onlar boş şeylerden yüz çevirirler.” ayeti ile dile getirilmiştir. Hz. Muhammed (sav) de “Kişinin kendisini ilgilendirmeyen şeyleri terk etmesi, Müslümanlığının güzelliğindendir.” sözüyle bu gerçeği vurgulamıştır.
İslam’a göre başkalarının sırlarını, özel hayatlarını, hata ve kusurlarını araştırmak uygun görülmemiştir. Tecessüs adı verilen bu durum “… Birbirinizin gizli hâllerini araştırmayın…” ayeti ile yasaklanmıştır.
İnsan, sağlam ve doğru kaynaklardan bilgi edinmelidir. Kur’an-ı Kerim’de “Ey iman edenler! Size bir fasık bir haber getirirse, bilmeyerek bir topluluğa zarar verip yaptığınıza pişman olmamak için o haberin doğruluğunu araştırın.” buyrularak bu konuya dikkat çekilmiştir. Ayrıca sorumluluk bilinciyle hareket ederek gereksiz şeylerle zaman kaybetmemeli, faydalı işlerle meşgul olmalıdır.
Mülk Suresi, 23. Ayet: Nimete Şükür
İnsan, Allah (cc) tarafından yaratılmış en değerli varlıktır. O, dünyaya geldiğinde hiçbir bilgiye sahip değildir. Yüce Allah insana bilgi edinme vasıtaları arasında yer alan kulak, göz ve kalp gibi nimetler vermiştir. İnsanı diğer canlılardan ayıran en önemli özelliğin gözlem yapabilme ve düşünebilme becerisi olduğuna işaret eden bu nimetler, aynı zamanda Allah’ın (cc) eşsiz sanatının ve sonsuz kudretinin delillerindendir.
Allah’ın (cc) insana verdiği nimetler Mülk suresinin 23. ayetinde zikredilenlerle sınırlı değildir. Bu durum Kur’an-ı Kerim’de “Göklerdeki ve yerdeki her şeyi kendi katından (bir nimet olarak) sizin hizmetinize verendir. Elbette bunda düşünen bir toplum için deliller vardır.” şeklinde ifade edilmiştir.
Mülk suresinin 23. ayetinde Allah’ın (cc) verdiği nimetler hatırlatıldıktan sonra insandan bu nimetleri veren yaratıcısına hakkıyla şükretmesi istenmiştir. Bu açıdan bakıldığında kulun kendisini yoktan var eden, kendisine sayısız nimetler veren Allah’a (cc) şükretmesi gerekir.
Şükür, Allah’ın (cc) vermiş olduğu sayısız nimetler için insanın O’na karşı minnettarlığını ifade etmesidir. Tutum ve davranışlarıyla haramlardan kaçınması, farzları yerine getirmesi ve Allah’a (cc) bağlanmasıdır. Ayrıca gördüğü iyiliğe karşı gerek söz gerekse davranışlarıyla mukabelede bulunması, yapılan iyiliğin kıymetini bilmesidir. Tanımlardan da anlaşılacağı üzere şükür sadece dil ile olmaz. Her nimetin şükrü kendi cinsiyle yerine getirilebilir. Örneğin gözün şükrü haramdan sakınıp helale bakmaktır. Dilin şükrü yalandan sakınıp doğruyu konuşmaktır. Zenginliğin şükrü israf ve cimrilikten sakınıp fakiri gözetmektir.
İnsan sahip olduğu nimetlerin kendisine emanet olarak verildiğini bilmelidir. Bu nimetleri veriliş amacına uygun şekilde kullanmalıdır. Nimetlerin asıl sahibi olan Allah’a (cc) şükretmelidir.
Neler Öğrendik?
- İsra 36. ayette verilen mesaj nedir?
- Tecessüs nedir?
- İsra 36. ayetin mesajlarını kendisine rehber edinen biri nasıl davranmalıdır?
- Mülk 23. ayette verilen mesaj nedir?
- Şükür nedir?
- Şükür nasıl yapılır? Göz, dil ve zenginliğin şükrü nasıl yerine getirilebilir?
- Mük 23. ayetin mesajlarını kendisine rehber edinen biri nasıl davranmalıdır?
- İlk inen ayetlerde Allah kaleme işaret etmiştir. Kalem, yazmak, Kuranıkerim, bilgi, ilim-bilim, öğrenme ilişkilerini ifade eden kısa bir metin yazınız.
- Alak suresi ilk 5 ayeti:
- Yaratan Rabbinin adıyla oku!
- O insanı rahim duvarına tutunan aşılanmış bir hücreden yarattı.
- Oku! Rabbin sonsuz lutuf ve kerem sahibidir.
- Kalemle yazmayı öğreten O’dur.
- İnsana bilmediği her şeyi öğreten O’dur.
